25 nisan Anzak çıkarması

Konu: 25 nisan Anzak çıkarması Perş. Haz. 19, 2008 3:55 pm

Gelibolu’ya çıkarma yapacak birlikler arasında Anzaklar olarak bilinen Avustralya ve Yeni Zelanda askerleri de bulunuyordu.

Hepsi gönüllü olan Anzakların savaş geleneği yoktu. Kaynaklarda ‘uzun boylu, iri yapılı’ olarak tarif edilen Anzaklar, tarihlerindeki ilk savaşı yabancı bir devletin topraklarında, yine yabancı bir devlet için çarpışırken yaşayacaklardı.

Mısır’dan gelip Limdi Adası açıklarında toplanan İtilaf askerleri arasında Anzakların (30 bin) yanı sıra Fransızlar (16 bin), İngilizler (17 bin), Afrika’dan Zouave’lar, yabancı lejyon askerleri, Hindistan’dan Sihler ve Gurkhalar, Levanten Yahudiler, Rumlar, İskoçyalı, İrlandalı, Kraliyet deniz tümeni (10 bin) toplam 75 bin kişi vardı. Ancak savaşın ilerleyen dönemlerinde İtilaf ordusu için savaşanların sayısı yüzbinleri buldu.

Türk cephesinde kara çıkarmasına hazırlık

Bu arada Alman komutan Liman Von Sanders, askerler için katı bir eğitim programı hazırlıyordu. Gündüz yürüyen askerler gece siper kazıyordu. Yeterli ekipmanı olmayan askerler köylülerden kazma ve kürek topluyor, toprağı çoğunlukla süngüleriyle kazıyordu.

Denizaltılara karşı ise boğazın altına dikenli teller döşeniyor, torpil başlıklarından mayın yapılıyordu.

25 nisan: Ana saldırı

Kara harekatı için hazırlıklarını tamamlayan İtilaf ordusu Gelibolu yarımadasındaki Kabatepe’yi ana saldırı noktası olarak belirledi. Anzak askerlerini iki kademe halinde bölgeye çıkarmayı planlayan İtilaf ordusu, böylelikle yarımadadaki Türk birlikleri arasındaki bağlantıyı yok etmeyi amaçlıyordu. Böylece donanmanın da boğazlarda ilerlemesinin önü açılacaktı.

Ancak boğazın güçlü akıntısına kapılan ve sürüklenen Anzak tugayı, Kabatepe yerine Arıburnu'na çıktı. Birliklerin karaya ayak basmasıyla birlikte, haritada işaretli olandan başka bir noktaya çıkıldığı anlaşıldı.

Zira kıyıdan sonra birkaç yüz metre boyunca düzgün zeminde yürümeyi bekleyen Anzak tugayının önünde bir yamaç yükseliyor ve yamaca tırmanmaya çalışan askerler yoğun Türk ateşi altında kalıyordu.

İlk kayıplarını veren Anzaklar subaylarla iletişim kesilmesi sonucu nereye gideceklerini de kestiremiyordu.

Oluşan kaos ortamında az sayıda asker iç bölgelere girmeyi başardı. Kalan askerler ise kıyıya çivilendi. Sabah saat 08.00 olduğunda 8 bin İtilaf askeri kıyıya çıkabilmişti.

Mustafa Kemal sahnede

Anzak çıkarması zekasına ve görüşlerine saygı duyulan, ancak Osmanlı idaresiyle yaşadığı anlaşmazlıklar nedeniyle önemli mevkilere getirilmeyen bir asker olan Mustafa Kemal için dönüm noktası olacaktı.

Mustafa Kemal’in Anzak askerleriyle olan rastlantısal karşılaşması savaşın kaderini de başbamka bir boyuta sürükledi.

Anzak çıkarmasının üzerinden birkaç saat geçtikten sonra Mustafa Kemal taburlarından birini Anzak askerlerine karşı gönderme emri aldı. Conkbayırı’na yaklaştığında hazırlıksız yakalanarak düşmandan kaçan Türk askerlerini gördü.

Bulundukları konum itibariyle düşmanla burun buruna olduğunu gören Mustafa Kemal, kaçan askerlere süngülerini takmalarını emretti ve askerleri yere yatırdı.

KEŞİF UÇAKLARI

I. Dünya Savaşı sırasında kullanılan uçaklarda uçuş mesafesi hayli düşüktü.
Çanakkale'den kalkan bir uçağın İstanbul'a ulaşması mümkün değildi.
Bombalar pilotun ayağının altındaki bir yuvadan ya da uçaktaki gözlemci tarafından aşağıya fırlatılıyordu.
Silah olarak çelik çivi kulanılıyordu.
İtilaf ordusu keşif uçakları için Bozcaada’da 730 metrelik bir pist oluşturdu. Bu pist bile günün şartları için uzak kalıyordu.
Keşif uçakların en önemli başarısı havadan düşman siperlerinin fotoğraflarını çekmesiydi.
Türk ordusu Nievport tipi deniz uçağıyla ağustos 1914’ten itibaren İngiliz ve Fransız gemilerinin faaliyetlerini izlemeye başladı. Savaş sırasında Türk keşif uçaklarının sayısı üçe çıktı.
Keşif uçuşlarıyla İtilaf donanmasının gemileri ve sayısı ile harekat hazırlıkları belirlendi.
İtilaf ordusunun elinde ise İngiliz ve Fransızlara ait toplam 20 uçak bulunuyordu.
Bu uçaklar Türk mevzileri üzerinde kayda değer keşif uçuşları yapmalarına rağmen, boğazlara döşediği mayınlara İtilaf donanmasına birçok kayıp verdiren Nusret mayın gemisini gözden kaçırmışlardı.

Mustafa Kemal daha sonra bu anı şöyle anlatacaktı:

“Conkbayırına doğru ilerlemekte olan piyade alayı ile dağ bataryasının yetişebilen askerlerinin marş marşla benim bulunduğum yere gelmeleri için, yanımdaki emir subayını geriye yolladım. Bu askerler süngü takıp yere yatınca, düşman askerleri de yere yattı. Kazandığımız an, bu andır...”

Elindeki en iyi birlik olan 57’inci alayı savaş alanına getiren Mustafa Kemal, askerlerine saldırı emri verdi:

“Ben size taarruzu emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye kadar geçecek zaman zarfında yerimize başka kuvvetler gelir başka komutanlar hakim olabilir”

Hayatlarında ilk kez savaşan Anzak askerleri, kısa sürede yorgunluğa yenik düştü. Çanakkale’nin zor şartları ve haritası çıkarılmamış toprak da askerleri fiziksel olarak etkiledi.

O gün Anzakları tepeden aşağı püskürten Mustafa Kemal, Conkbayırı ve Sarıbayır’ın Gelibolu’nun güneyi için kilit nokta olduğunu anlamakta gecikmez.

İngiliz yazar Alan Moorehead ‘Gelibolu’ adlı kitabında bu anı şöyle yorumlar:

“İtilaf Devletleri açısından bakıldığında ast rütbeli ama dahi bir komutanın o anda o noktada bulunması tüm seferin en acımasız rastlantılarından birisidir, o orada olmasa Avustralya ve Yeni Zelandalılar Conkbayırı’nı belki de o sabah ele geçirecekler, savaş daha o anda sonuçlanmış olacaktı.”

Anzak cephesinde durum böyleyken İngiliz komutan Hamilton kendisini Queen Elizabeth’in kaptan köşküne kapatır ve savaş alanıyla bağını keser.

Çıkarmanın beşinci gününde Anzak ordusunun katettiği mesafe 200 - 300 metreyi geçmez