Cari açığa selam, borçlanmaya devam

Konu: Cari açığa selam, borçlanmaya devam Ptsi Haz. 16, 2008 1:19 pm

Global krizden en çok etkilenen portföy yatırımları oldu. Geçtiğimiz yılın ilk dört ayında 7 milyar dolarlık portföy girişi olmuşken, bu yılın aynı döneminde 3.5 milyar dolarlık çıkış gözleniyor
Geçtiğimiz hafta açıklanan ödemeler dengesi istatistikleri, cari açığın beklendiği gibi temelde enerji ithalatının maliyetindeki artışa bağlı olarak yükselmeye devam ediyor. Enerji ithalatındaki maliyet artışlarının cari açığı yukarı çektiğini, çok sık olarak yetkili ağızlardan zaten duyuyoruz. Enerjideki maliyet artışının dile getirilmesinin ardında, Aslında biz içeride genişleyici politikalar uygulamıyoruz, ama buna rağmen cari açığımız büyüyor, bunun da nedeni petrol fiyatlarındaki artış mesajı var. Cari açığın neden yükseldiğini söylemenin uygulanmakta olan politikaların niteliğini göstermesi açısından elbette bir anlamı var. Ancak, sonuçta cari açık yükseldiğinde onun finansmanı için gereken miktar da artıyor. Hele petrol gibi fiyatı arttı diye tasarruf etme imkanınız çok sınırlı bir maldan söz ediyorsak, o zaman finansman ihtiyacındaki artışı daha da önemsemek gerekiyor.

Gayrimenkulde gerileme var

Yılın ilk dört ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre cari açık yüzde 35 kadar artarak 16.8 milyar dolara ulaştı. Yurtdışına yapılan temettü ödemeleri çok artmazken, 2006 ve 2007 yılındaki yüklü borçlanmalar nedeniyle, yaptığımız faiz ödemeleri dört aylık dönemde yaklaşık 400 milyon dolar kadar yükseliyor. Diğer taraftan, global piyasalardaki krizin dış finansmanı kolaylaştırmadığı da bir gerçek. 2008 yılının doğrudan yatırımlar açısından zaten geçtiğimiz yılki kadar parlak bir yıl olması beklenmiyordu. Bu yılın ilk dört aylık döneminde, Geçen yılki 8.8 milyar doların yarısı kadar bir doğrudan yatırım girişi kaydedildi. Gayrimenkul yatırımlarında da bir gerileme söz konusu. Pek çok emlak yatırımcısı yabancı mağdurla ilgili haberleri gazetelerden hep beraber okuduk.
Borçlanmadan başka yol yok

Bunların yanı sıra, yabancılara emlak satışını olanaklı kılan yasal düzenlemenin iptal edilmesi ve mortgage krizi gayrimenkul yatırımlarında yavaşlamaya neden oldu. Yasal boşluğun giderilememesi ve bazı özelleştirme uygulamalarındaki mahkeme sürecinin tamamlanmasıyla bu yılı 12-13 milyar dolayında net doğrudan yatırımla kapatmak mümkün olabilir. Global krizden en çok etkilenen portföy yatırımları oldu. Geçtiğimiz yılın ilk dört ayında 7 milyar dolarlık portföy girişi olmuşken, bu yılın aynı döneminde 3.5 milyar dolarlık çıkış gözleniyor. Hisse senetlerinden 600 milyon dolar, DIBS'ten 1.4 milyar dolar, Eurobondlardan da 900 milyon dolar çıkış oldu.
Aynı dönemde bankalar da 600 milyon dolar tutarında yurtdışında portföy yatırımı yaptı. Ödemeler dengesi istatistiklerinde 2008 yılının en öne çıkan göstergesi bankalar ve şirketler kesiminin dış borçlanmasına ilişkin rakamlar. Artan cari açığın artan doğrudan ve portföy yatırımları ile karşılanamayacağı açık. Geriye borçlanmadan başka bir yol kalmıyor. Ama global kredi piyasalarındaki kriz ve risk alma iştahındaki azalma varken, bankalar ve diğer şirketler geçen yılki gibi yüksek miktarda borçlanabilecek mi?

Vadeler kısalmaya başladı

Geçtiğimiz yıl 2.8 milyar dolar net uzun vadeli borçlanma yapan bankalarımız, bu yıl 2.3 milyar dolar borçlanmış. Ancak kısa vadeli net borçlanma nisan ayındaki 600 milyon dolarlık borçlanma ile 800 milyon dolara yükselerek, uzun vadedeki azalmayı fazlasıyla telafi etmiş oldu. Ancak, borçlanmanın vadesi kısalmış oldu. Banka dışı kesimin net dış borçlanması 7.6 milyar dolardan 9.4 milyar dolara yükseldi. Yurtdışındaki bankaların mevduatında geçen yılın aksine bu yıl artış gözleniyor.
Toparlayacak olursak, 16.8 milyar dolarlık cari açığın üzerine yaklaşık 3.5 milyar dolar da portföy yatırımlarındaki çıkışın finansmanı gerekiyordu. 4.6 milyar dolarlık kısmı doğrudan yatırımın yanı sıra, 3.1 milyar dolar bankaların, 9.5 milyar dolar da banka dışı kesimin net borçlanması finansmanın önemli bir kısmını sağladı. Sağlanan ticari kredilerin yanında, hem bankacılık kesimi hem de resmi rezervlerdeki azalış da finansmana katkıda bulunan diğer kalemler oldu